Երրորդ ուսումնական շրջանի հաշվերտություն հայրենագիտությունից

Երրորդ ուսումնական շրջանում հայրենագիտությունից ուսումնասիրել էնք հետյեվան թեմաները

Սասունցի Դավիթ էպոս

Հին հայկական արհեստներ

Թեստ

1․Գտի´ր այն թիվը, որի գրությունը համապատասխանում է յոթ հազար չորս թվին:
1) 7400
2) 7004
3) 7040
4) 7045
2․Ընտրի´ր այն թիվը, որը 680-ից փոքր է 17-ով:
1) 11560
2) 697
3) 663
4) 40
3․Քանի՞ տասնյակ կա 826 թվի մեջ:

1234	1) 82) 23) 264) 82

4․Ընտրի´ր այն թվանշանը, որը աստղանիշի փոխարեն տեղադրման դեպքում ստացված թվերը դասավորված կլինեն նվազման կարգով. 588, 538, 435:
1) 4
2) 6
3) 7
4) 8
5․ Ընտրի´ր այն թվանշանը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն` կստանաս անհավասարություն. 3կգ 51գ < 3կգ21գ:

1234	1)3 2)4 3)5 4) 6

6. Ընտրի´ր այն պատասխանը, որն արտահայտում է 3օր 12 ժամը ժամերով:

1234	1)312 2)36 3)84 4)212

7. Քառակուսու պարագիծը 144 սմ է: Գտի´ր քառակուսու կողմի երկարությունը:

1) 36 սմ
2) 72 սմ
3) 288 սմ
4) 576 սմ

8. Ո՞ր դատողությունն է սխալ:

1234	1) Գումարելին մեծացնելիս գումարը մեծանում է:2) Նվազելին մեծացնելիս տարբերությունը մեծանում է:3) 320-ից փոքր թիվը փոքր է նաև 300-ից:4) 399 թիվը փոքր է 401-ից:

9. Կտրեցին 15 մետր երկարությամբ ժապավենի 1/5 մասը: Քանի՞ մետր ժապավեն մնաց:
1) 3մ
2) 5մ
3) 12մ
4) 75մ

10. Հաշվի´ր ամենամեծ քառանիշ թվի և ամենափոքր եռանիշ թվերի տարբերությունը:
Պատ.`9899

11. Դի´ր թվաբանական գործողության նշանները ( +, -, ·, : ) այնպես, որ վերականգնվի հավասարությունը:

45- 9+ 85= 90

12. Հաշվի´ր 15 · (200 − 357 : 7) − 12480 : (5 · 6) արտահայտության արժեքը:
Պատ.267

13.Կռահի´ր օրինաչափությունը և տրված թվերից հետո ավելացրո´ւ ևս մեկ թիվ: 218, 318, 518, 818, 1018: Պատ.………………

14. Ուղղանկյունաձև հողամասի երկարությունը 220մ է, որը 40սմ-ով մեծ է լայնությունից: Հաշվի´ր այդ հողամասի մակերեսը:

1

Պատ.`720…

15. Երկու վայրերից, որոնց միջև եղած հեռավորությունը 456 կմ է, միաժամանակ իրար ընդառաջ շարժվեցին երկու ավտոմեքենա, նրանցից մեկի արագությունը 72 կմ/ժ էր: Ի՞նչ արագությամբ էր շարժվում երկրորդ ավտոմեքենան, եթե ավտոմեքենաները հանդիպեցին շարժվելուց 3 ժամ հետո:

1	Պատ.`………381

Ներքին այրման շարժիչը
Նյութը՝ Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մխոցային ներքին այրման շարժիչ՝ V-աձեւ դասավորությամբ

Պտտվող ներքին այրման շարժիչ

Ներքին այրման գազատուրբինային շարժիչ
Ներքին այրման շարժիչը (ICE), իսկ նախկինում ներքին այրման շարժիչը[1] ջերմային շարժիչի տեսակ է, որի դեպքում վառելիքի խառնուրդը այրվում է անմիջապես շարժիչի աշխատանքային խցիկում (ներսում):

Այրման արտադրանքները կազմում են աշխատանքային հեղուկը: Նման շարժիչը առաջնային է, քիմիական է և վառելիքի այրման էներգիան վերածում է մեխանիկական աշխատանքի [2]։ Գոյություն ունեն մեծ թվով տարբեր ներքին այրման շարժիչներ, որոնք տարբերվում են նշանակությամբ, էներգիայի մատակարարման եղանակով և այլ պարամետրերով:

Հզոր և թեթև, ներքին այրման շարժիչները հնարավորություն են տվել ստեղծել նախկինում գոյություն չունեցող տրանսպորտի տեսակներ [3] (մեքենա, մոտոցիկլետ, մոտորանավ, դիզելային լոկոմոտիվ, պտուտակ և ռեակտիվ ինքնաթիռ, ուղղաթիռ, հրթիռ, տիեզերանավ, գազատուրբինային նավ, օդանավ) , բարելավել նավերի էլեկտրակայանների և լոկոմոտիվների վառելիքի արդյունավետությունը և շրջակա միջավայրի բարեկեցությունը[4]: Մոտորիզացիան հանգեցրեց մարդկանց կյանքի տեմպի արագացմանը, մի ամբողջ ավտոմոբիլային մշակույթի առաջացմանը (ԱՄՆ); Ռազմական գործերում հնարավոր եղավ մշակել անսովոր կործանարար մահվան մեքենաներ (տանկ, կործանիչ, ռմբակոծիչ, սովորական և միջուկային մարտագլխիկներով հրթիռներ, տորպեդներով սուզանավ և այլն)[5]։ Արտաքին այրման շարժիչների այլընտրանքային ընտանիքն ունի առանձին վառելիք և աշխատանքային հեղուկ, ինչը հանգեցնում է այրման ջերմության համեմատաբար դանդաղ փոխանցմանը այրման արտադրանքներից դեպի աշխատանքային հեղուկ, ուստի դրանց հատուկ հզորությունը շատ ավելի քիչ է:

Լոս Անջելես (անգլերեն Լոս Անջելես, ամերիկյան արտասանություն՝ ֆայլի մասին [6]; իսպաներեն Los Angeles, IPA (իսպաներեն՝ [los ˈaŋxeles]; հնացած Լոս Անջելես, Լոս Անջելես, տեղեկացված Լոս Անջելես as L.A., La La Land and City of Angels — City of Angels) քաղաք է Կալիֆորնիայի հարավում, ԱՄՆ։ Բնակչությամբ ամենամեծը նահանգում և երկրորդը երկրում (ըստ 2020 թվականի մարդահամարի՝ 3,849,297 մարդ[2][7])Գնացեք «#Բնակչություն» բաժինը։ Քաղաքը համանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է, ինչպես նաև Մեծ Լոս Անջելեսի կենտրոնը՝ մոտ 13 միլիոն բնակչություն ունեցող ագլոմերացիա[3]։ Լոս Անջելեսի բնակիչներին անվանում են «Անջելենոս» (արտասանվում է [angelinos]):[8]

Գտնվում է երկրի հարավ-արևմուտքում՝ Խաղաղ օվկիանոսի ափին և համանուն գետի գետաբերանում։ Տարածքով այն իններորդն է Միացյալ Նահանգների մայրցամաքային քաղաքների շարքում: Գնացեք «#Ֆիզիկական և աշխարհագրական բնութագրեր» բաժինը:

Հայտնի է, որ այն հողերը, որոնց վրա այժմ գտնվում է քաղաքը, եղել են բնիկ ժողովուրդներ՝ Չումաշը և Տոնգվան: 1542 թվականին տարածքը հայտնաբերել և ուսումնասիրել է իսպանացի ծովագնաց Խուան Ռոդրիգես Կաբրիլոն։ Լոս Անջելեսը հիմնադրվել է 1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Կալիֆորնիայի նահանգապետ Ֆելիպե դե Նևի որոշմամբ։ 1821 թվականին այն մտել է Մեքսիկական կայսրության կազմի մեջ։ 1848 թվականին այն մտել է ԱՄՆ-ի կազմի մեջ։ 1890-ականներին նավթի արդյունահանման զարգացումը հանգեցրեց քաղաքի աճի տեմպերի ավելացմանը Գնացեք «#Պատմություն» բաժինը։

Լոս Անջելեսը ԱՄՆ-ի գլխավոր տնտեսական կենտրոնն է Արևմտյան ափին։ Քաղաքում են գտնվում խոշոր կազմակերպությունների գլխավոր գրասենյակները, ինչպիսիք են KB Home-ը, Ares Management-ը և շատ այլ կազմակերպություններ: Այստեղ է գտնվում նաև երկրի ամենամեծ ցուցահանդեսային համալիրներից մեկը՝ Լոս Անջելեսի կոնվենցիայի կենտրոնը։

Ներկայումս Լոս Անջելեսը աշխարհի խոշորագույն մշակութային, գիտական, տնտեսական և կրթական կենտրոններից մեկն է։ Քաղաքը նաև ժամանցային արդյունաբերության աշխարհի խոշորագույն կենտրոններից մեկն է կինոյի, թատրոնի, երաժշտության, արվեստի և հեռուստատեսության ոլորտներում։

Փղերն աշխարհի ամենախոշոր ցամաքային կենդանիներն են: Նրանք կարող են կշռել մինչև 12 տոննա: Եվ իրենց չափերին համապատասխան նրանք նաև մեծ ու բարի սիրտ ունեն։

Գոյություն ունեն 2 տեսակի փղեր՝ աֆրիկական և հնդկական: Նրանք շատ նման են իրար, միայն թե աֆրիկական փղերի ականջները, որ կարծես կաշվե հովհարներ լինեն, ավելի մեծ են, քան հնդկական փղերինը: Փղերի ականջների լայնությունը կարող է հասնել 4 մետրի: Ականջներով փղերը հով են անում իրենց և պաշտպանվում միջատներից:

Սակայն ամենահետաքրքիրը փղի կնճիթն է: Կնճիթը շատ զգայուն է. փիղը կնճիթով կարող է կատարել ինչպես նուրբ աշխատանք (օրինակ՝ գետնից բարձրացնել մորու մեծության պտուղը, մի փունջ խոտ պոկել), այնպես էլ դժվար ու ծանր (մի հաստ ճյուղ պոկել բարձր ծառից):

Այս հսկա կենդանին սնվում է խոտով ու տերևներով: Իր քաշին համապատասխան՝ նա ամեն օր ուտում է մեծ քանակությամբ կեր՝ 45–450 կգ կեր:  Իսկ դրա համար նա կեր է փնտրում օրվա 16 ժամը: Կախված ջերմաստիճանից՝ նա խմում է 100 – 300 լիտր ջուր: Խմելու ջուրը նա նույնպես վերցնում է կնճիթով: Կնճիթն իր մեջ կարող է պահել 7,5 լիտր ջուր: Կնճիթը ջրով լցնելով՝ փիղն այն մոտեցնում է բերանին և ներս քաշում ջուրը: Իսկ շոգ ժամանակ կնճիթով վերից վար նաև ջրում է իրեն, ապա ավազ է ցանում վրան, որպեսզի տզերը չխրվեն մաշկի մեջ: Փղերը նաև հրաշալի լողալ են կարողանում: Նրանք քնում են կանգնած՝ իրար հենվելով: Միայ փոքրիկ փղերն են քնելիս պառկում գետնին:

Հանդիպելիս փղերը  ուրախ ողջունում են միմյանց՝ կնճիթերն իրար փաթաթելով: Նրանք չափազանց հոգատար են միմյանց հանդեպ: Երբ փիղը խճճվում է թակարդում կամ ընկնում փոսի մեջ, մյուս փղերը, մեկնելով իրենց կնճիթները, օգնում են նրան դուրս գալ: Փղերն իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերոջը չեն լքում, կողքերից զգուշորեն պահելով, նրան տանում են իրենց հետ: Նրանք երբեք չեն լքում մորը կորցրած ձագին: Փղերն ուրախանում և տխրում են միասին, ամբողջ խմբով: Փղերը նաև կարողանում են ծիծաղել:

Տեքստային առաջադրանքներ

1. Ինչպիսի՞ն են փղի չափերը։ մեծ
2. Քանի՞ տեսակի փղեր գոյություն ունեն։ Գրի՛ր տեսակները։ հնկական և աֆրիկական
3. Ինչո՞վ է սնվում փիղը և որքա՞ն է ուտում։ խոտ
4. Տեքստից դուրս գրի՛ր փղերի մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։ Փղերի ականջների լայնությունը կարող է հասնել 4 մետրի:
5. Փղերն ինչպե՞ս են  ողջունում իրար։ Հանդիպելիս փղերը  ուրախ ողջունում են միմյանց՝ կնճիթերն իրար փաթաթելով:

Բառային առաջադրանքներ

1. Գրի՛ր բարի, մեծ, նուրբ, թակարդ բառերի հոմանիշները։

Բարեհոգի

Խոշոր

Բարակ

Որոգայթ

1. Գրի՛ր դժվար, ծանր, շոգ, հիվանդ բառերի հականիշները:
2. հեշտ
3. թեթև
4. ցուրտ
5. առողջ
6. Նշված բառերից առաջ գրի՛ր ինչպիսի հարցին պատասխանող բառեր:

ինչ—փիղ

ով— ընկեր

ինչ— ձագ

ինչ—կնճիթ

4․ Շարունակի՛ր ըստ օրինակի՝ օգնել․․․․ — օգնել ընկերոջը։1

                             Դուրս գալ—դուրս գալ ընկերոջ հետ

                             Ողջունել— ողջունել ընկերոջ

                             Վերցնել—վերցնել ընկերոջ հետ

                            Ներս քաշել—նարս քաշել ընկեր հետ

5․Բառեր ավելացրո՛ւ տրված նախադասությանը։

Այդ մեծ կենդանին սնվում է գետնի և ծառի խոտով։

Արաքսը սկիզբ է առնում Բյուրակնյան լեռներից բխող բազմաթիվ սառնորակ աղբյուրներից։ Այստեղ նրա ջրերն ունեն ոչ ավելի 3-3,5° ջերմություն։ Այն լեռնաշխարհի միակ գետն է, որ հոսում է լեռնաշխարհի ամբողջ տարածքով և միանալով Կուրին՝ թափվում Կասպից ծովը։ Արաքսը հոսում է Հայաստանի, Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Իրանի տարածքներով։ Նրա երկարությունը 1072 կիլոմետր է, որից 200 կիլոմետրը Հայաստանի տարածքում է։ Գետի լայնությունը մերձարաքսյան հարթությունում հասնում է 30-130 մետրի (Մեղրուն մերձ կիրճերում՝ 6-7 մետրի)։ Խորությունը 3-4,5 մետր է։Արաքս Աբոս, Աոռաս, Արագ, Արազի, Արախես, Արախիս, Արաս, Արասի, Արասխի, Արասկ, Արասպ, Արաատղ, Արաքսե, Արաքսեն, Արաքսենե, Արաքսես, Արաքսիս, Արեզ, Արեզի, Արես, Արրասս, Բասենի ջուր, Գենոն, Գնհովն, Գինոն, Գիհովն, Դվնագետ, Երազխ, Երասխ, Երես, էգրի, Էյրի, Էրես, Էրսի, Կումասաոր, Հայմոս, ճեհոն, Մայր Արաքս, Նյախրի Արազ, Պասին, Ջանունից գետ, Ջանունյաց գետ, Ռազ, Ռախս, Ռախսի, Ռակսի, Ռաս, Ռասխ, Ռոս, Օրոս։

Ագռավ

Ագռավները շատ խելացի թռչուններ են, բայց մարդիկ նրանց այդքան էլ չեն սիրում: Եվ դա իր պատճառն ունի: Այս թռչունները գողանում են մարդկանց իրերը: Կարող են նաև հարձակվել տնային կենդանիների վրա և փչացնել այգիների բերքը:

Ագռավները շատ խելացի թռչուններ են: Նրանք կարող են սնունդ ձեռք բերելու համար հետաքրքիր միջոցներ գտնել։ Օրինակ՝ ընկույզ կոտրելու համար նրանք թռչում են բարձր և այնտեղից ընկույզը գցելով գետնին՝ կոտրում, ուտում են։  Իսկ մեծ քաղաքներում ագռավները ընկույզը  նետում են խաչմերուկներում, որտեղ դրանք մեքենաների անիվներ տակ կոտրվում են: Ագռավները սպասում են կարմիր լույսին, որ մեքենաները կանգնեն, և իրենք կարողանան ընկույզն ուտել։

Ագռավները սարերում մարդկանց վրա մեծ քարեր են գլորում, որպեսզի մարդիկ հեռանան իրենց բներից:

Ագռավները կարող են բառեր ասել։ Տարբեր կռկռոցներով կարող են նաև  տեղեկացնել իրենց  ընդհանուր հավաքների, սպառնացող վտանգների կամ սննդի մասին։

Ագռավները միասեր թռչուններ են: Եվ երբ նրանք ընտրում են իրենց զույգին, ամբողջ կյանքն անցկացնում են նրա հետ, և զույգի մահից հետո նոր զույգ չեն փնտրում:

Կան նաև սպիտակ ագռավներ։ Սակայն նրանք արագ ոչնչանում են։ Սպիտակ գույնը թույլ չի տալիս ազատ և արդյունավետ որս անել կամ թաքնվել գիշատիչներից:

Առաջադրանքներ

1. Տեքստից դո´ւրս գրիր մեկ պատճառ, որի համար մարդիկ կարող են չսիրել ագռավներին: քարեր էն գլորում

2 ․Տեքստից դո´ւրս գրիր ագռավի՝ ընկույզ կոտրելու մեկ օրինակ:

3 ․Տեքստից դո՛ւրս գրիր՝ ի՞նչ են անում ագռավները, երբ սարերում մարդիկ մոտենում են նրանց բներին:

4․Ընդգծի´ր սխալ պատասխանը։

• Ագռավներն իրենց զույգի մահից հետո նոր զույգ են ընտրում,
• Ագռավներն իրենց ընկերոջ մահից հետո նոր զույգ չեն ընտրում։
  5․ Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։
• Սպիտակ ագռավները ոչնչանում են, որովհետև մարդիկ նրանց որսում են:
• Սպիտակ ագռավները ժամանակի ընթացքում սևանում են:
• Սպիտակ ագռավները ոչնչանում են, որովհետև գույնի պատճառով չեն կարողանում թաքնվել թշնամիներից:
• Սպիտակ ագռավներ չեն լինում:
  6․Գրի´ր՝ ի՞նչ նոր բան իմացար ագռավների մասին: 
  7․Գրի´ր հետևյալ բառերի հականիշները՝ շատ, մեծ, բարձր, արագ։
  
  8․Գրի´ր տեքստում հոգնակի թվով գործածված 2 բառ:

9․Ըստ տեքստի՝ ագռավներն ինչպիսի՞ն են: Գրի՛ր 2 բառ։

10․Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։ «Թռչել», «ուտել» բառերը ցույց են տալիս.

• առարկա,
• թիվ,
• հատկանիշ
• գործողություն:

1)Քանի՞ երկրորդ կարգի միավոր է պարունակում 4258 թիվը։

• 4
• 5
• 7
• 6

2)Գտիր ամենափոքր  քառանիշ  և ամենամեծ  հնգանիշ թվերի գումարը։

• 10999
• 10100
• 100999
• 101000

3)Ինչպե՞ս  կփոխվի տարբերությունը, եթե նվազելին և հանելին միաժամանակ  մեծացնենք  8-ով։

• կմեծանա 8–ով
• կմեծանա 16-ով
• կփոքրանա 8-ով
• կփոքրանա 16-ով
• կմնա անփոփոխ

4)Ընտրիր այն թվանշանը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն՝ կստացվի  ճիշտ անհավասարություն․                                                                                                                          8 կմ 30 դմ > 8 կմ  *մ

• 2
• 6
• 8
• 3

5)   Հավասարակողմ  եռանկյան   պարագիծը հավասար 120 սմ է։                                    Գտիր եռանկյան  կողմի երկարությունը։

• 30 սմ
• 40 սմ
• 60 սմ
• 12 սմ

6)Երկնիշ  թվերի քանակը  միանիշ  թվերի քանակից  քանիսով է ավելի։

• 70
• 71
• 80
• 81

7) Ընտրիր այն պատասխանը, որն արտահայտում է  240000 մ-ը կիլոմետրերով

• 24 կմ
• 240000000 կմ
• 2400 կմ
• 240 կմ

8)  Ընտրիր այն պատասխանը, որն արտահայտում  է  3/8 օրը ժամերով․

• 3 ժ
• 9 ժ
• 38 ժ
• 6 ժ

9)Ո՞րքանով կփոքրանա 34503 թիվը, եթե նրա գրության  հազարավորը  փոխարինենք 0-ով։

• 30000-ով
• 4503-ով
• 4000-ով
• 503-ով

10) Տուփում  կան  7 կարմիր, 10 կանաչ և 13 դեղին փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը կանաչ  է։14

11)  Քառակուսու մակերեսը 84 քառակաուսի մետր է։ Գտի՛ր քառակուսու կողմը։21

12) Հաշվիր   250•70-720։3+625  արտահայտության արժեքը։

13) Թվի 1/5 մասը հավասար է 30-ի։ Գտիր այդ թիվը։

14)Տրված թվերից հետո գրիր ևս մեկ  թիվ ըստ օրինաչափության։3,6,9,15, 24,․․․

15)Բեկյալի օղակների երկարություններն են՝ 13 սմ, 6 սմ,            11 սմ, 24 սմ։ Գտիր բեկյալի երկարությունը։

16)Լրացրուբաց թողնված բառը(բառերը)։ Եթե կոտորակի համարիչը  փոքր է հայտարարից, ապա այդպիսի կոտորակն անվանում են  ․․․․․  կոտորակ։

17)Ուղղանկյան երկարությունը 26 սմ է, որը 6-ով մեծ է լայնությունից։ Գտիր ուղղանկյան պարագիծը։

Աշխատանք 1. Ուսումնական ճամփորդությունների թեմայով ռադիո-հարցազրույց պատրաստի՛ր ընկերոջդ հետ: Ձայնագրությունը կամ տեսագրությունը հրապարակիր բլոգումդ:

• Նախապես մտածի՛ր հարցերը, գրառիր դրանք բլոգում:
• Որոշի՛ր ձևաչափը. ռադիոնյու՞թ ես պատարստելու, թե՞ տեսանյութ:
• Հարցազրույցի համար հարմար, անաղմուկ վայր ընտրի՛ր:
• Հիշի՛ր. հարցազրույցը պիտի տևի 3-5 րոպե , պիտի ունենա սկիզբ և ավարտ:

Աշխատանք 2. Տեսանյութ պատրաստի՛ր դպրոցում քո սիրելի վայրի մասին

• Ընտրի՛ր վայրը:
• Շարադրի՛ր տեքստը, գրառիր:
• Անցի՛ր գործի:
• Հիշի՛ր. տեսանյութը պիտի տևի 3-5 րոպե, պիտի ունենա սկիզբ, ավարտ և հետաքրքիր վերնագիր:

Աշխատանք 3․ Քեզ հետաքրքրող թեմայի շուրջ 3-5 րոպե տևողությամբ փոքրիկ տեսանյութ պատրաստի՛ր և հրապաարակի՛ր։

Առաջարկվող թեմաներ՝ Իմ նախասիրությունները, Ընթերցանությունն իմ կյանքում կամ Ընթերցում ու առաջարկում եմ ընթերցել, Իմ գրադարանը, Իմ բնակավայրը և այլն։
Կարող ես դու թեմա առաջարկել։

Հայաստանի նշանակալի գետերն են.

• Ախուրյան – 186 կմ, սկիզբ է առնում Արփի լճից։
• Մեծամոր – կարճ (40 կմ), բայց հանրապետությունում ամենաջրառատ գետն է։
• Քասախ – Մեծամորի ձախակողմյան խոշոր վտակն է, սկիզբ է առնում Արագած և Փամբակ լեռների լանջերից։
• Հրազդան – 141 կմ, սկիզբ է առնում Սևանա լճից։
• Արփա – հոսում է նեղ կիրճով, տեղ-տեղ ընդմիջվում է գոգավորություններով և հատելով ՀՀ պետական սահմանը՝ Արաքսի մեջ է թափվում Նախիջևանի Հանրապետության տարածքում։
• Որոտան – Զանգեզուրի ամենամեծ գետն է (178 կմ), հովտի խորությունը տեղ-տեղ հասնում է մի քանի հարյուր մետրի։
• Դեբեդ – 178 կմ, որը կազմավորվում է Փամբակ և Ձորագետ գետերի միախառնումից։

Հայտնի են նաև Ողջին, Մեղրիգետը, Աղստևը, Գետիկը և Ոսկեպարը։

Այս ցանկում ներկայացված են Հայաստանի հիմնական գետերը

Անվանում	Թափվելու տեղ	Գետի ընդհանուր երկարությունը (կմ)	Երկարությունը Հայաստանի տարածքում (կմ)
Փամբակ	Դեբեդ	86	86
Ձորագետ	Դեբեդ	57	57
Դեբեդ	Խրամ	178	152
Աղստև	Կուր	133	99
Գետիկ	Աղստև	48	48
Արաքս	Կուր	1072	158
Ախուրյան	Արաքս	186	186
Մանթաշ	Ախուրյան	32	32
Մեծամոր (Սևջուր)	Արաքս	40	40
Քասախ	Մեծամոր (Սևջուր)	89	89
Գեղարոտ	Քասախ	25	25
Ամբերդ	Քասախ	36	36
Հրազդան	Արաքս	141	141
Մարմարիկ	Հրազդան	37-42	37-42
Մեղրաձոր	Մարմարիկ	14,7	14,7
Դալար	Հրազդան	13	13
Արայի	Հրազդան	16	16
Գետառ	Հրազդան	24	24
Ազատ	Արաքս	56	56
Վեդի	Արաքս	58	58
Շաղափ	Վեդի	19	19
Արածո	Արաքս	40	25
Արփա	Արաքս	126	90
Դարբ	Արփա	22	22
Հերհեր	Արփա	28	28
Մանիշկա	Արփա	16	16
Ելփին	Արփա	23	23
Եղեգիս	Արփա	47	47
Սելիմագետ	Եղեգիս	22	22
Մեղրի	Արաքս	32	32
Ծավ	Արաքս	42	27
Ողջի	Արաքս	88	56
Գեղի	Ողջի	30	30
Որոտան	Արաքս	179	119
Մասրիկ	Սևանա լիճ	43	43
Ձկնագետ	Սևանա լիճ	22	22
Վարդենիս	Սևանա լիճ	28	28
Ծակքար	Սևանա լիճ	28	28
Արգիճի	Սևանա լիճ	51	51
Գավառագետ	Սևանա լիճ	24	24